Thực đơn
Phần mềm xử lý bảng tính
Từ "spreadsheet" - "bảng tính" có nguồn gốc từ "spread" trong ý nghĩa của một tờ báo hoặc tạp chí mục (văn bản hoặc đồ họa) bao gồm hai trang đối diện, mở rộng qua vết gấp ở giữa để xử lý 2 trang như một trang lớn. Các từ ghép "spread-sheet" có nghĩa là định dạng được sử dụng để trình bày sổ sách kế toán với các cột cho các loại chi phí trên đầu trang, đơn hàng được liệt kê xuống lề bên trái, và số tiền của mỗi lần thanh toán trong các ô tại vị trí các hàng và cột của nó giao nhau, theo truyền thống, một "spread" sẽ trải ngang qua các trang đối diện của một cuốn sổ cái bị giới hạn (quyển sách lưu giữ các bản ghi kế toán) hoặc trên một trang giấy quá khổ (gọi là "giấy phân tích") quy định hàng và cột trong định dạng đó và xấp xỉ gấp đôi chiều rộng giấy như bình thường.[14]
Một "bảng tính" xử lý theo lô là không thể phân biệt từ một trình biên dịch theo lô với dữ liệu đầu vào, xử lý một báo cáo đầu ra, Tuy nhiên, khái niệm này của một bảng tính điện tử đã được nêu trong cuốn sách "Budgeting Models and System Simulation" của Richard Mattessich.[15] Công trình tiếp theo của Mattessich (1964a, Chpt. 9, Accounting and Analytical Methods) và bản đồng hành của nó, Mattessich (1964b, Simulation of the Firm through a Budget Computer Program) áp dụng bẩng tính máy tính vào công việc kế toán và lập ngân sách (trên máy tính lớn lập trình trong FORTRAN IV). Những bảng tính theo lô xử lý chủ yếu với các cộng thêm hoặc trừ toàn bộ các cột hoặc các hàng (các biến đầu vào), chứ không phải là các ô.
Năm 1962 một bảng tính được gọi là BCL for Business Computer Language, được triển khai trên IBM 1130 và năm 1963 được ported lên IBM 7040 bởi R. Brian Walsh tại Marquette University, Wisconsin. Chương trình được viết bằng Fortran. Hệ thống chia sẻ thời gian nguyên sơ đã có sẵn trên các máy tính. Năm 1968 BCL được port bởi Walsh lên máy tính chia sẻ thời gian IBM 360/67 tại Washington State University. Nó được sử dụng để hỗ trợ việc giảng dạy về tài chính cho sinh viên kinh doanh. Sinh viên đã có thể đưa thông tin chuẩn bị bởi các giáo sư và vận dụng nó để tái trình bày và hiển thị các tỷ lệ, vv. Năm 1964, một cuốn sách nhan đề Business Computer Language được viết bởi Kimball, Stoffells và Walsh cả cuốn sách và chương trình đã cấp bản quyền vào năm 1966 và năm sau đó bản quyền đã được làm mới[16]
Ứng dụng tài nguyên dữ liệu có một bộ tiền xử lý FORTRAN gọi là Empires.
Nữa sau thập kỷ 1960, Xerox đã dùng BCL để phát triển một phiên bản tinh vi hơn cho hệ thống chia sẻ thời gian của họ.
Một phát minh quan trọng trong sự phát triển của bảng tính điện tử đã được thực hiện bởi Rene K. Pardo và Remy Landau, người nộp đơn vào năm 1970 Bằng sáng chế Hoa Kỳ số 4.398.249 trong thuật toán bảng tính tự động tính toán lại tự nhiên. Trong khi các bằng sáng chế ban đầu bị từ chối bởi cơ quan cấp bằng sáng chế vi cho rằng nó là một phát minh hoàn toàn toán học,sau 12 năm kháng cáo, Pardo và Landau đã thắng một vụ kiện mang tính bước ngoặt tại CCPA (Predecessor Court of the Federal Circuit) đảo lộn Văn phòng Bằng sáng chế vào năm 1983— quy định rằng "một cái gì đó không ngừng để trở thành cấp bằng sáng chế chỉ vì quan điểm mới lạ là trong một thuật toán." Tuy nhiên năm 1995 tòa United States Court of Appeals for the Federal Circuit quyết định bằng sáng chế không thể thực hiện.[17]
Các phần mềm thực tế được gọi là LANPAR — LANguage for Programming Arrays at Random.[18] Nó được hình thành và phát triển hoàn toàn trong mùa hè năm 1969 sau khi Pardo và Landau tốt nghiệp Đại học Harvard. Đồng sáng chế Rene Pardo nhớ lại rằng ông cảm thấy rằng một người quản lý ở Bell Canada không cần phải phụ thuộc vào người lập trình với chương trình và sửa đổi biểu mẫu ngân sách, và ông nghĩ về việc cho phép người dùng gõ vào các mẫu đơn trong bất kỳ thứ tự và có kết quả máy tính tính toán theo thứ tự đúng ("Forward Referencing/Natural Order Calculation"). Pardo and Landau phát triển và triển khai các phần mềm trong năm 1969.[19]
LANPAR được dùng bởi Bell Canada, AT&T và 18 công ty điều hành viễn thông toàn quốc cho các hoạt động ngân sách cục bộ và quốc gia của họ. LANPAR cũng được dùng bởi General Motors. Tính độc đáo của nó là sự kết hợp chuyển tiếp tham chiếu/tính toán thứ tự tự nhiên của đồng sáng chế Pardo (một trong những ngôn ngữ máy tính "không theo thủ tục" đầu tiên) [20] như trái ngược với các chuỗi trái sang phải, trên xuống dưới để tính kết quả trong mỗi ô được dùng ở VisiCalc, Supercalc, và phiên bản đầu tiên của Multiplan. Nếu không có chuyển tiếp tính toán tham chiếu/thứ tự tự nhiên, người dùng phải tự tính toán lại bảng tính như nhiều lần khi cần thiết cho đến khi giá trị trong tất cả các tế bào đã ngừng thay đổi. Forward Referencing/Natural Order Calculation bởi một trình biên dịch là các chức năng nền tảng cần thiết cho bất kỳ bảng để được thực tế và thành công.
Hệ thống LANPAR được triển khai trên hệ thống chia sẻ thời gian trực tuyến GE400 và Honeywell 6000 cho phép người dùng lập trình từ xa thông qua thiết bị đầu cuối máy tính và modem. Dữ liệu có thể được nhập tự động hoặc bằng băng giấy, truy cập tập tin cụ thể, trực tuyến hoặc thậm chí bên ngoài cơ sở dữ liệu. Biểu thức toán học phức tạp bao gồm so sánh logic và "if/then" báo cáo có thể được sử dụng trong bất kỳ ô, và các ô có thể được trình bày theo bất kỳ thứ tự nào.
Năm 1968, ba nhân viên cũ từ công ty máy tính General Electric có trụ sở ở Phoenix, Arizona đã bắt đầu nhà phát triển phần mềm riêng của họ. A. Leroy Ellison, Harry N. Cantrell, và Russell E. Edwards thấy mình làm một số lượng lớn các tính toán khi làm bảng các kế hoạch kinh doanh mà họ đã trình bày với các nhà đầu tư mạo hiểm. Họ quyết định tự cứu mình rất nhiều nỗ lực và đã viết một chương trình máy tính tạo các bảng cho họ. Chương trình này, ban đầu được hình thành như là một tiện ích đơn giản để sử dụng cá nhân của họ, trở thành sản phẩm phần mềm đầu tiên được cung cấp cho các công ty sẽ trở nên nổi tiếng như Capex Corporation. "AutoPlan" chạy trên dịch vụ Chia sẻ Thời gian của GE; sau đó, một phiên bản chạy trên máy tính lớn của IBM được giới thiệu dưới cái tên AutoTab. (National CSS cung cấp một sản phẩm tương tự, CSSTAB, vốn có cơ sở người dùng chia sẻ thời gian vừa phải của đầu những năm 1970. Một ứng dụng chủ yếu là lập bảng nghiên cứu ý kiến.)
AutoPlan/AutoTab không phải là một bảng tính tương tác WYSIWYG, nó là một ngôn ngữ kịch bản đơn giản cho các bảng tính. Người dùng định nghĩa tên và nhãn cho các hàng và cột, sau đó là công thức mà xác định cho mỗi hàng hoặc cột. Năm 1975, Autotab-II được quảng cáo là việc mở rộng ban đầu tối đa là "1,500 hàng và cột, kết hợp theo tỷ lệ bất kỳ do người dùng yêu cầu..."[21]
GE Information Services, vận hành dịch vụ chia sẻ thời gian, cũng ra mắt hệ thống bảng tính của riêng mình, Financial Analysis Language (FAL), vào khoảng năm 1974. Sau đó, nó được bổ sung bởi một ngôn ngữ bảng tính bổ sung, TABOL,[22][23] được phát triển bởi một tác giả độc lập, Oliver Vellacott ở Anh. Cả FAL và TABOL đều được tích hợp với hệ thống cơ sở dữ liệu của GEIS, DMS.
IBM Financial Planning and Control System được phát triển năm 1976, bởi Brian Ingham tại IBM Canada. Nó được IBM triển khai tại ít nhất 30 quốc gia. Nó chạy trên một IBM mainframe và là một trong những ứng dụng đầu tiên cho kế hoạch phát triển tài chính với APL mà hoàn toàn giấu ngôn ngữ lập trình với người dùng cuối. Thông qua hệ điều hành VM của IBM, nó là một trong những chương trình đầu tiên tự động cập nhật mỗi bản sao của các ứng dụng phát hành phiên bản mới. Người dùng có thể xác định các mối quan hệ toán học đơn giản giữa các hàng và giữa các cột. So với bất kỳ lựa chọn thay thế đương thời, nó có thể hỗ trợ các bảng tính rất lớn. Nó được nạp dữ liệu tài chính thực tế rút ra từ hệ thống hàng loạt di sản vào bảng tính của mỗi người sử dụng trên một cơ sở hàng tháng. Nó được thiết kế để tối ưu hóa sức mạnh của APL qua hạt nhân đối tượng, tăng hiệu quả chương trình bằng nhiều hơn 50 lần so với các phương pháp lập trình truyền thống.
Một ví dụ về một bảng tính "công nghiệp nặng" là APLDOT, phát triển năm 1976 tại Hiệp hội Đường sắt Hoa Kỳ trên một máy IBM 360/91, hoạt động tại The Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory ở Laurel, MD.[24] Ứng dụng này đã được sử dụng thành công trong nhiều năm trong việc phát triển các ứng dụng như mô hình tài chính và chi phí cho quốc hội Mỹ và cho Conrail. APLDOT được mệnh danh là một "bảng tính" bởi vì các nhà phân tích tài chính và các nhà hoạch định chiến lược sử dụng nó để giải quyết các vấn đề tương tự chúng giải quyết với giấy bảng tính.
Vì Dan Bricklin và Bob Frankston triển khai VisiCalc lên Apple II năm 1979 và IBM PC năm 1981, bảng tính này được biết đến rộng rãi trong những năm cuối thập niên 1970 và đầu những năm 1980. VisiCalc là bảng tính đầu tiên kết hợp tất cả các tính năng cần thiết của ứng dụng bảng tính hiện đại (Ngoại trừ chuyển tiếp tham chiếu / thứ tự tự nhiên tính lại), chẳng hạn như giao diện tương tác WYSIWYG, tự động tính toán, dòng tình trạng và công thức, sao chép dãy với tham chiếu tương đối và tuyệt đối, xây dựng công thức bằng cách chọn các ô tham chiếu. Không biết gì về LANPAR vào lúc tạp chí PC World gọi là VisiCalc bảng tính điện tử đầu tiên.[25]
Bricklin đã nói về quan sát giáo sư đại học của mình tạo ra một bảng kết quả tính toán trên bảng đen. Khi các giáo sư tìm thấy lỗi, ông đã chán nản xóa và viết lại một số mục tuần tự trong bảng, kích thích Bricklin nghĩ rằng ông có thể tái tạo quá trình này trên một máy tính, sử dụng bảng đen như một mô hình để xem kết quả của các công thức cơ bản. Ý tưởng của ông đã trở thành VisiCalc, ứng dụng đầu tiên khiến khởi động máy tính cá nhân từ một sở thích cho những người đam mê máy tính thành một công cụ kinh doanh.
VisiCalc đã trở thành ứng dụng sát thủ đầu tiên[26][27], một ứng dụng rất hấp dẫn, mọi người sẽ mua một máy tính cụ thể chỉ để sử dụng nó. VisiCalc là góp một phần không nhỏ cho sự thành công của Apple II. Chương trình sau đó được port sang một số dòng máy tính khác, đáng chú ý là nền tảng CP/M, dòng Atari 8-bit và Commodore. Tuy nhiên, VisiCalc vẫn được biết đến nhiều nhất như là một chương trình Apple II.
SuperCalc là bảng tính được phát hành bởi Sorcim năm 1980, và ban đầu (cùng với WordStar) như là một phần của gói phần mềm CP / M kèm với máy tính xách tay Osborne 1. Nó nhanh chóng trở thành các bảng tính tiêu chuẩn chính thức cho CP/M và đã được port đến MS-DOS trong năm 1982.
Sự chấp nhận IBM PC sau khi được giới thiệu vào tháng 8/1981, bắt đầu từ từ, bởi vì hầu hết các chương trình có sẵn cho nó là bản dịch từ phiên bản máy tính khác. Mọi thứ đã thay đổi đáng kể với sự ra đời của Lotus 1-2-3 tháng 11/1982, và phát hành tháng 1/1983. Kể từ khi nó được viết đặc biệt cho các IBM PC, nó có hiệu suất tốt và trở thành ứng dụng sát thủ cho dòng máy tính này. Lotus 1-2-3 khiến doanh số bán của các PC tăng do các cải tiến về tốc độ và đồ họa so với VisiCalc trên Apple II.
Lotus 1-2-3, cùng với đối thủ cạnh tranh của nó Borland Quattro, nhanh chóng thay thế VisiCalc. Lotus 1-2-3 đã được phát hành vào ngày 26/1/1983, và sau đó bắt đầu bán chạy hơn so với ứng dụng phổ biến nhất VisiCalc rất nhiều năm, và trong một vài năm đã dẫn đầu thị phần bảng tính cho nền tảng DOS.
Microsoft phát hành phiên bản đầu tiên của Excel cho Macintosh 30/8/1985, và sau đó port nó sang Windows,với phiên bản đầu tiên mang số hiệu 2.05 (để đồng bộ với phiên bản Macintosh version 2.2) và phát hành tháng 10/1987. Nền tảng Windows 3.x đầu thập kỷ 1990 đã khiến cho Excel giành được thị phần từ Lotus. Trong thời gian Lotus đưa các sản phẩm của mình lên Windows, Microsoft đã tích hợp nó vào bộ Office của họ. Đến năm 1995, Excel đã dẫn đầu thị trường, vượt qua Lotus 1-2-3, và vào năm 2013, IBM Lotus 1-2-3 ngừng hoàn toàn.
Gnumeric là một bảng tính tự do, đa nền tảng một phần của GNOME Free Software Desktop Project. OpenOffice.org Calc và có liên quan chặt chẽ LibreOffice Calc (dùng giấy phép LGPL) Là các bảng tính tự do mã nguồn mở
Với sự ra đời của công nghệ web tiên tiến như Ajax vào khoảng năm 2005, một thế hệ mới của bảng tính trực tuyến đã xuất hiện. Trang bị với một ứng dụng Internet phong phú kinh nghiệm người dùng, các bảng tính trực tuyến dựa trên web tốt nhất có nhiều tính năng có trong các ứng dụng bảng tính cho máy tính. một vài trong số chúng như EditGrid, Google Sheets, Microsoft Excel Online, Smartsheet, hay Zoho Office Suite cũng có các tính năng đa người dùng hợp tác mạnh mẽ và/hoặc cung cấp thông tin cập nhật thời gian thực từ các nguồn từ xa như giá chứng khoán và tỷ giá hối đoái.
Bảng tính đáng chú ý hiện tại:
Các bảng tính đã ngừng phát triển
Một số công ty đã cố gắng xâm nhập thị trường bảng tính với các chương trình dựa trên mô hình rất khác nhau. Lotus giới thiệu ví dụ được xem là thành công nhất, Lotus Improv, một sản phẩm thương mại khá thành công, đặc biệt là trong thế giới tài chính, nơi khả năng khai thác dữ liệu mạnh mẽ của nó vẫn còn cũng được kính nể cho đến ngày nay.
Spreadsheet 2000 đã cố gắng đơn giản hóa đáng kể xây dựng công thức, nhưng nói chung là không thành công.
Thực đơn
Phần mềm xử lý bảng tínhLiên quan
Tài liệu tham khảo
WikiPedia: Phần mềm xử lý bảng tính